Daleko od očiju, daleko od srca – bila je to deviza kojom se rukovodilo pri bacanju radioaktivnog otpada u okean. Istraživači su sada otkrili više od 1.800 buradi s radioaktivnim otpadom u sjeveroistočnom Atlantiku. Taj otpad su između 1950-ih i 1980-ih u okean bacale brojne evropske zemlje, uključujući Veliku Britaniju, Belgiju, Holandiju, Švicarsku i Njemačku. U to vrijeme, to je bio najjeftiniji i najjednostavniji način za zbrinjavanje radioaktivnog otpada iz nuklearne industrije i istraživačkih laboratorija.
Tek 1993. godine zabranjeno je odlaganje nuklearnog otpada u okean. Do tada je, prema procjenama, samo u sjeveroistočnom Atlantiku bačeno najmanje 200.000 buradi, na dubinama između 3.000 i 5.000 metara.
Evropski istraživači su istraživačkim brodom „L’Atalante“ otplovili prema području gdje se, kako se pretpostavlja, nalazi polovina tog otpada – zapadnoevropski bazen Atlantika, više od hiljadu kilometara zapadno od La Rošela u Francuskoj. Projekat nosi naziv NODSSUM – Nuclear Ocean Dump Site Survey Monitoring (Monitoring lokacija odlaganja nuklearnog otpada u okeanu).
Malo podataka o radioaktivnim buradima
Međunarodni tim od 21 istraživača želi napraviti kartu svih lokacija na kojima su otkrivena burad s radioaktivnim otpadom. Trenutno se zna vrlo malo o tačnoj lokaciji i stanju tih buradi.
„U mnogim slučajevima nedostaju podaci o lokaciji i stanju buradi, a informacije o vrsti i porijeklu otpada često su nepotpune ili teško dostupne“, izjavio je za DW Pedro Nogueira, stručnjak za ekologiju ribarstva iz Instituta Thünen u Bremerhafenu i jedan od istraživača na brodu „L’Atalante“.
Od kontaminiranih laboratorijskih materijala i zaštitne odjeće, do otpada iz medicine, industrije i nuklearnih reaktora – sve je to završilo na dnu okeana, kaže Nogueira. Iako se uglavnom radi o nisko- i srednjeaktivnom otpadu, neke od tih supstanci su i te kako opasne.
Na primjer, stroncij-90 može uzrokovati tumore kostiju i leukemiju ako dospije u ljudski organizam. Cezij-137, koji je takođe ispušten tokom katastrofe u Černobilu, još uvijek kontaminira divlje gljive i meso divljači u pojedinim dijelovima Evrope – uključujući i Bavarsku u Njemačkoj.
Takođe, u okean je bačen i plutonij, preciznije plutonij-239, koji ima vrijeme poluraspada od preko 24.000 godina – što znači da će mu toliko trebati da izgubi polovinu svog radioaktivnog zračenja.
Koliko radioaktivnosti izlazi u okean?
Patrick Chardon, šef projekta i nuklearni fizičar iz laboratorije u Clermont-Ferrandu u Francuskoj, procjenjuje da radioaktivnost iz buradi već duže vrijeme curi u okean. Iako su burad bila dizajnirana da izdrže pritisak na velikim dubinama, nisu u stanju zadržati radioaktivne supstance zauvijek.
„Znamo da su neka burad već korodirala i da su male količine radioaktivnosti otkrivene u dubokomorskim sedimentima i organizmima u blizini starih odlagališta“, potvrđuje i Pedro Nogueira. „Međutim, dostupni podaci upućuju na to da je rizik za obalna područja i zdravlje ljudi zasad veoma nizak.“ Praćenje stanja pokazuje da je nivo radioaktivnosti u ribi i morskim plodovima daleko ispod dozvoljenih granica za sigurnu ishranu.
Chardon procjenjuje da će radioaktivnost većine tog otpada nestati za 300 do 400 godina. Samo oko 2% otpada zadržaće radioaktivnost znatno duže.
Nuklearni otpad ostaje na dnu Atlantika
Burad koje su potopljene na velikim dubinama vjerovatno će tamo i ostati. Trenutna tehnologija vađenja takvog otpada je izuzetno složena i mogla bi predstavljati dodatni rizik za životnu sredinu, objašnjava Nogueira.
Zbog toga on naglašava važnost kontinuiranog praćenja kako bi se na vrijeme uočile eventualne promjene u stepenu kontaminacije i poduzele odgovarajuće mjere.
Tim na brodu „L’Atalante“ planira ostati na lokaciji četiri sedmice. Tokom te misije zabilježiće se lokacije i stanje buradi, te uzeti uzorci vode, morskog tla i morskih organizama. Uzorci će poslužiti za analizu uticaja odbačenog otpada na okeanski ekosistem. Plan je istražiti površinu od otprilike 200 kvadratnih kilometara.
Ostavite komentar